با گسترش استفاده از اینترنت و افزایش خرید آنلاین، بسترهای مختلفی برای خرید کالا و خدمات در دسترس کاربران قرار گرفته است. پلتفرم‌هایی نظیر دیوار و اینستاگرام، که عمدتاً به عنوان شبکه‌های اجتماعی و سایت‌های آگهی شناخته می‌شوند، به طور فزاینده‌ای به محلی برای خرید و فروش کالا تبدیل شده‌اند. در حالی که این بسترها مزایای بسیاری مانند دسترسی سریع به کالا، ارتباط مستقیم با فروشندگان و تنوع محصولات دارند، اما مشکلات و چالش‌هایی نیز برای کاربران به وجود می‌آورند که می‌تواند تجربه خرید را تحت‌الشعاع قرار دهد.
این مقاله به بررسی چالش‌های اصلی خرید اینترنتی در این بسترهای غیر رسمی می‌پردازد و به تحلیل مشکلاتی که کاربران در دیوار و اینستاگرام با آن‌ها مواجه می‌شوند، می‌پردازد. همچنین برخی از مهم‌ترین اقداماتی که انجام آن‌ها باعث کاهش ریسک اینگونه خریدها می‌شود، مورد اشاره قرار می‌گیرد.

1. عدم شفافیت و اعتبارسنجی فروشندگان
یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها در خرید از بسترهای غیر رسمی، عدم وجود سیستم‌های اعتبارسنجی معتبر برای فروشندگان است. در پلتفرم‌هایی مانند دیوار و اینستاگرام، بسیاری از فروشندگان خود را معرفی می‌کنند، بدون آنکه کاربری خاص برای ارزیابی و نظارت بر فعالیت‌های آن‌ها وجود داشته باشد. برخلاف سایت‌های فروشگاهی رسمی که به کاربران امکان می‌دهند تا از تجربه دیگران در خصوص محصولات و فروشندگان آگاه شوند، در دیوار و اینستاگرام ممکن است خریداران با فروشندگانی روبرو شوند که سابقه یا شناخته‌شدگی کافی ندارند. این امر منجر به عدم اطمینان از کیفیت کالا، فرآیندهای پس از فروش و حتی احتمال وقوع کلاهبرداری می‌شود.

2. مشکلات در پرداخت و تضمین امنیت مالی
در خرید آنلاین، یکی از مهم‌ترین جنبه‌ها، تضمین امنیت پرداخت است. در حالی که فروشگاه‌های آنلاین معتبر معمولاً سیستم‌های پرداخت امن و شفاف دارند، در بسترهایی مانند دیوار و اینستاگرام، تراکنش‌ها اغلب از طریق انتقال وجه به حساب شخصی فروشنده انجام می‌شود. این نوع پرداخت‌ها هیچگونه تضمینی برای بازگشت وجه یا حل مشکلات بعدی ندارند. بنابراین، کاربران ممکن است پس از پرداخت وجه برای کالای خریداری شده، با مشکلاتی همچون عدم ارسال کالا یا ارسال کالای معیوب مواجه شوند و به دلیل عدم وجود پشتیبانی رسمی، راهی برای پیگیری و بازپس‌گیری پول خود نداشته باشند.

3. کلاهبرداری‌ها و فریب کاربران
یکی از مهم‌ترین چالش‌ها در خرید از بسترهای غیر رسمی، خطر کلاهبرداری است. در بسیاری از موارد، افراد سودجو از عدم وجود نظارت و سیستم‌های اعتبارسنجی استفاده می‌کنند و با انتشار آگهی‌های جعلی یا فریبنده، اقدام به کلاهبرداری از کاربران می‌کنند. این نوع کلاهبرداری‌ها ممکن است شامل دریافت وجه برای کالایی که هرگز ارسال نمی‌شود یا ارسال کالای بی‌کیفیت به جای محصول اصلی باشد. با توجه به اینکه کاربران در دیوار و اینستاگرام معمولاً با فروشندگانی که سابقه‌ای در سیستم‌های پرداخت آنلاین معتبر ندارند، خرید می‌کنند، احتمال وقوع چنین کلاهبرداری‌هایی بیش‌تر است.

4. نبود سیاست‌های بازگشت کالا و خدمات پس از فروش
در خرید از سایت‌های معتبر و فروشگاه‌های آنلاین، معمولاً سیاست‌های بازگشت کالا و خدمات پس از فروش شفاف و مشخص است. این سیاست‌ها به خریداران این اطمینان را می‌دهد که در صورت بروز مشکل، امکان بازگشت کالا یا دریافت خدمات پس از فروش وجود دارد. اما در بسترهای غیر رسمی مانند دیوار و اینستاگرام، به دلیل اینکه فروشندگان معمولاً فروشگاه‌های رسمی ندارند و اغلب به صورت فردی فعالیت می‌کنند، سیاست‌های بازگشت کالا یا خدمات پس از فروش وجود ندارد یا به طور شفاف اعلام نمی‌شود. این مسئله به یکی از نگرانی‌های عمده کاربران تبدیل شده است.

5. عدم وجود استانداردهای کیفیت و اصالت کالا
در فروشگاه‌های اینترنتی معتبر، استانداردهای کیفی برای محصولات وجود دارد و معمولاً مشخصات کالا به صورت دقیق و شفاف ارائه می‌شود. اما در پلتفرم‌هایی نظیر دیوار و اینستاگرام، فروشندگان ممکن است از این استانداردها پیروی نکنند و کالاها را با مشخصات ناقص یا حتی گمراه‌کننده معرفی کنند. به عنوان مثال، یک فروشنده ممکن است تصویری جذاب از یک کالا را منتشر کند، اما هنگام دریافت محصول، خریدار با کالایی با کیفیت پایین‌تر مواجه شود. این امر به ویژه در مورد محصولات الکترونیکی، لوازم خانگی و پوشاک بیشتر دیده می‌شود که به دلیل عدم نظارت دقیق بر کیفیت کالاها، احتمال عدم تطابق محصول با آنچه که در آگهی به نمایش گذاشته شده است، افزایش می‌یابد.

6. مسائل مربوط به حمل و نقل و تحویل کالا
مشکل دیگر در خرید از پلتفرم‌های غیر رسمی، مشکلات حمل و نقل و تحویل کالا است. در بسیاری از مواقع، خریداران با مشکلاتی در زمینه تاخیر در ارسال کالا یا ارسال کالا در وضعیت بد مواجه می‌شوند. به دلیل عدم وجود شرکت‌های معتبر حمل و نقل که مسئولیت حمل و تحویل کالا را بر عهده دارند، بسیاری از کاربران با مشکلاتی مانند تاخیر طولانی، آسیب‌دیدگی کالا یا تحویل کالای اشتباه مواجه می‌شوند. در این شرایط، به دلیل عدم نظارت و پشتیبانی از طرف پلتفرم، کاربران به راحتی نمی‌توانند شکایت کنند یا وضعیت سفارش خود را پیگیری کنند.

چه اقداماتی را برای کاهش ریسک‌های اینگونه خریدها باید رعایت کنید؟
·       در صورتی که آگهی‌ را مشاهده کردید که قیمت آن بسیار پایین‌تر از قیمت واقعی و بازار است، محتاط باشید و از فروشنده دلیل این تفاوت قیمت را جویا شوید.
·       اگر در زمینه خرید کالاهایی مانند لپ‌تاپ یا گوشی تخصص کافی ندارید، حتماً نظر یک کارشناس را جلب کرده و تنها پس از اطمینان از سلامت کالا اقدام به خرید نمایید.
·       اگر توافقی با فروشنده در مورد مهلت تست کالا و امکان فسخ معامله داشتید، حتماً این توافق را در قالب یک قرارداد مکتوب تنظیم کنید.
·       حتماً کالا را از نزدیک مشاهده کنید و تنها به اطلاعاتی که فروشنده ارائه می‌دهد اکتفا نکنید.
·       در خرید کالاهایی مانند خودرو که دارای اسناد و مدارک رسمی هستند، حتماً اصل مدارک را دریافت کرده و هویت فروشنده را با آن‌ها تطبیق دهید. پس از اطمینان از هویت فروشنده و مالکیت او، اقدام به خرید کنید.
·       از پرداخت بیعانه به فروشندگان برای نگهداری کالا خودداری کنید.
·       هنگام خرید از سایت‌ها، توجه داشته باشید که سایت مورد نظر دارای نماد اعتماد الکترونیکی باشد.

نتیجه‌گیری
با وجود مزایای فراوان خرید آنلاین از پلتفرم‌هایی مانند دیوار و اینستاگرام، چالش‌های بسیاری نیز برای کاربران وجود دارد که تجربه خرید آنلاین را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. مشکلاتی نظیر عدم شفافیت فروشندگان، خطرات کلاهبرداری، عدم وجود تضمین‌های پرداخت، نبود سیاست‌های بازگشت کالا و مشکلات حمل و نقل همگی بر اعتماد کاربران به این پلتفرم‌ها تاثیر منفی می‌گذارند. بنابراین، برای کاهش این چالش‌ها و افزایش اعتماد کاربران، نیاز به اقدامات بیشتر برای اعتبارسنجی فروشندگان، ایجاد سیستم‌های پرداخت امن و ارتقای استانداردهای کیفیت کالا و خدمات پس از فروش احساس می‌شود که توجه به نکات مطرح شده قبل از انجام این خریدها باعث کاهش ریسک‌های چنین معاملاتی می‌شود.
در نهایت، مسئولیت بزرگتری بر دوش پلتفرم‌های غیر رسمی است تا از این مشکلات جلوگیری کنند و تجربه خرید آنلاین امن‌تری را برای کاربران فراهم کنند.