زیست بوم حقوقی امضا
ثبت نام
مفهوم دعوای اضافی، شرایط و مزایای آن
دوشنبه، 08 اردیبهشت 1404
زهرا نوریان

مفهوم دعوای اضافی، شرایط و مزایای آن

دعوای اضافی، یکی از انواع دعاوی طاری است که در جریان رسیدگی به دعوای اصلی، توسط خواهان علیه خوانده طرح می‌شود. این نوع دعوا دارای خواسته‌ای متفاوت و مجزا از دعوای اصلی است و باید از طریق دادخواست جداگانه به دادگاه تقدیم شود. در این مقاله به مفهوم، شرایط، مزایا و نحوه اقامه دعوای اضافی در نظام حقوقی ایران می‌پردازیم.
 
راهنمای مطالعه 
 


مفهوم دعوای اضافی
دعوای اضافی به دو معنی عام و خاص استفاده می‌شود. در معنی عام، هرگونه تغییر در ارکان اساسی دعوا مانند تغییر خواسته یا علت دعوا به عنوان دعوای اضافی در نظر گرفته می‌شود. اما در معنی خاص، دعوای اضافی به دعوایی اطلاق می‌شود که خواهان خواسته جدیدی را با تقدیم دادخواست به دعوای اصلی ضمیمه می‌کند. این خواسته جدید باید با دعوای اصلی مرتبط باشد یا از یک منشأ واحد ناشی شود. در قانون آیین دادرسی ایران، به‌طور مستقیم سخنی از دعوای اضافی به میان نیامده است. اما این دعوا در رویه قضایی مورد پذیرش قرار گرفته و احکام آن، به‌طور ضمنی از مواد قانونی مرتبط با سایر دعاوی تاری استنباط می‌گردد.

شرایط اقامه دعوای اضافی
1- مهلت اقامه: مهلت طرح دعوای اضافی تا پایان اولین جلسه دادرسی دعوای اصلی است. پس از این مهلت، اقامه دعوای اضافی تنها با رضایت خوانده امکان‌پذیر است.
2- ارتباط با دعوای اصلی: دعوای اضافی باید با دعوای اصلی مرتبط باشد یا از یک منشأ واحد ناشی شود. این شرط برای جلوگیری از اطاله دادرسی و کاهش هزینه‌ها ضروری است.
3- دادخواست جداگانه: دعوای اضافی باید با تقدیم دادخواست جداگانه به دادگاه اقامه شود. این دادخواست باید مستقل از دادخواست اصلی باشد.

مزایای دعوای اضافی
1- پیشگیری از صدور احکام متعارض: دعوای اضافی با امکان طرح خواسته‌های جدید در جریان رسیدگی به دعوای اصلی، از صدور احکام متعارض در موضوعات مشابه جلوگیری می‌کند.
2- تکمیل فرایند دادخواست: با امکان افزودن خواسته‌های جدید، دعوای اضافی فرایند دادخواست را کامل‌تر می‌کند و از این طریق، به مصلحت طرفین دعوا توجه می‌شود.
3- کاهش هزینه‌ها و جلوگیری از اطاله دادرسی: با رسیدگی همزمان به دعوای اصلی و اضافی، هزینه‌های دادرسی کاهش می‌یابد و از اطاله دادرسی جلوگیری می‌شود.
 


تفاوت دعوای اضافی با دعوای اصلی و دعوای طاری
دعوای اضافی، دعوای اصلی و دعوای طاری هر سه در نظام حقوقی ایران به عنوان سه نوع دعوا شناخته می‌شوند، اما بین دعوای اصلی و دعوای اضافی تفاوت‌های اساسی وجود دارد. دعوای اضافی نوعی دعوای طاری محسوب می‌شود و در واقع، زیرمجموعه آن است.
دعوای اصلی
مفهوم: دعوای اصلی اولین دعوایی است که توسط خواهان علیه خوانده اقامه می‌شود. این دعوا دارای خواسته و علت مشخصی است و به‌طور مستقل در دادگاه رسیدگی می‌شود.
هدف: هدف از اقامه دعوای اصلی، حل و فصل اختلافات بین طرفین بر اساس خواسته‌های اولیه است.
شروع فرآیند: فرآیند دادرسی با اقامه دعوای اصلی آغاز می‌شود.
دعوای طاری
مفهوم: دعوای طاری به هر دعوایی گفته می‌شود که در جریان رسیدگی به دعوای اصلی، توسط یکی از طرفین یا شخص ثالث مطرح می‌شود. این دعوا باید با دعوای اصلی مرتبط باشد یا از یک منشأ واحد ناشی شود.
انواع: دعوای طاری شامل انواع مختلفی مانند دعوای اضافی، دعوای متقابل، دعوای ورود ثالث و دعوای جلب ثالث می‌شود.
هدف: هدف از اقامه دعوای طاری، حل و فصل اختلافات مرتبط با دعوای اصلی در یک فرآیند دادرسی است.
تفاوت‌های اصلی
1- مفهوم و هدف: دعوای اضافی به‌طور خاص به افزودن خواسته‌های جدید به دعوای اصلی اشاره دارد، در حالی که دعوای طاری به هر نوع دعوایی که در جریان رسیدگی به دعوای اصلی مطرح می‌شود، گفته می‌شود.
2- انواع دعاوی: دعوای اضافی یکی از انواع دعاوی طاری است، در حالی که دعوای طاری شامل چندین نوع دعوا می‌شود.
3- فرآیند اقامه: هر دو نوع دعوا باید با دعوای اصلی مرتبط باشند یا از یک منشأ واحد ناشی شوند، اما دعوای اضافی باید تا پایان اولین جلسه دادرسی اقامه شود.
4- شکل دادخواست: دعوای اضافی مستلزم تقدیم دادخواست جداگانه است، در حالی که برخی از دعاوی طاری ممکن است با لایحه یا دادخواست اقامه شوند.
دعوای اضافی
مفهوم: دعوای اضافی به دعوایی گفته می‌شود که در جریان رسیدگی به دعوای اصلی، توسط خواهان علیه خوانده اقامه می‌شود. این دعوا دارای خواسته جدیدی است که باید با دعوای اصلی مرتبط باشد یا از یک منشأ واحد ناشی شود.
هدف: هدف از اقامه دعوای اضافی، افزودن خواسته‌های جدید به دعوای اصلی است تا در یک فرآیند دادرسی به تمام خواسته‌ها رسیدگی شود.
 
شروع فرآیند: دعوای اضافی باید تا پایان اولین جلسه دادرسی به دعوای اصلی ضمیمه شود.
تفاوت‌های اصلی
1- خواسته: دعوای اصلی دارای خواسته اولیه است، در حالی که دعوای اضافی خواسته جدیدی را به دعوای اصلی اضافه می‌کند.
2- زمان اقامه: دعوای اصلی در ابتدا اقامه می‌شود، اما دعوای اضافی باید در جریان رسیدگی به دعوای اصلی و تا پایان اولین جلسه دادرسی اقامه شود.
3- ارتباط با دعوای اصلی: دعوای اضافی باید با دعوای اصلی مرتبط باشد یا از یک منشأ واحد ناشی شود.
این تفاوت‌ها نشان می‌دهد که دعوای اضافی ابزاری است برای تکمیل و توسعه دعوای اصلی، نه یک دعوای مستقل.

نقش دعوای اضافی در پیشگیری از ایجاد احکام متعارض
دعوای اضافی در نظام حقوقی ایران نقش مهمی در پیشگیری از صدور احکام متعارض ایفا می‌کند. این نوع دعوا با امکان افزودن خواسته‌های جدید به دعوای اصلی، از صدور احکام متعارض در موضوعات مرتبط جلوگیری می‌کند. در زیر به برخی از جنبه‌های این نقش اشاره می‌شود:
1- رسیدگی جمعی به دعاوی مرتبط: دعوای اضافی امکان رسیدگی به چندین دعوا در یک فرآیند دادرسی را فراهم می‌کند. این امر از صدور احکام متعارض در دادگاه‌های مختلف جلوگیری می‌کند؛ زیرا همه دعاوی مرتبط در یک دادگاه و توسط یک قاضی رسیدگی می‌شوند.
2- کاهش احتمال صدور آرای متناقض: با افزودن خواسته‌های جدید به دعوای اصلی، امکان اینکه در دو دادگاه مختلف احکام متفاوتی صادر شود، کاهش می‌یابد. این امر به دلیل آن است که تمام دعاوی مرتبط در یک فرآیند دادرسی بررسی می‌شوند.
3- رعایت مصلحت اصحاب دعوا: با جلوگیری از صدور احکام متعارض، دعوای اضافی به مصالح هر دو طرف دعوا توجه می‌کند و از این طریق، به عدالت و ثبات در نظام حقوقی کمک می‌کند.
در مجموع، دعوای اضافی با امکان افزودن خواسته‌های جدید به دعوای اصلی، از صدور احکام متعارض جلوگیری می‌کند و به این ترتیب، به عدالت و کارایی در نظام حقوقی کمک می‌کند.
 

نتیجه‌گیری
دعوای اضافی ابزاری حقوقی است که به خواهان امکان می‌دهد تا در جریان رسیدگی به دعوای اصلی، خواسته‌های جدیدی را مطرح کند. این دعوا با مزایای خود، در نظام حقوقی ایران می‌تواند به پیشگیری از صدور احکام متعارض، تکمیل فرایند دادخواست و کاهش هزینه‌ها و اطاله دادرسی کمک کند. با توجه به پیچیدگی‌های دعوای اضافی، توصیه می‌شود که در این زمینه از وکلای کارآزموده استفاده شود.

اشتراک گذاری

گروه مقالات