قرارداد مشارکت تجاری، شروع یک همکاری تجاری موفق است. این قرارداد باید به‌گونه‌ای تنظیم شود که حقوق و تعهدات همۀ شرکا به‌صورت شفاف مشخص شده تا از بروز اختلافات آینده جلوگیری کند. در این مقاله، شروط کلیدی که باید در یک قرارداد مشارکت تجاری گنجانده شود، بررسی می‌شوند:

1) تعیین دقیق سهم‌الشرکۀ هر شریک
یکی از پایه‌ ای‌ ترین بخش‌های قرارداد، مشخص کردن سهم هر شریک در مشارکت است. باید به‌صورت دقیق و قابل اثبات مشخص شود که هر شریک چه چیزی به کسب‌وکار می‌آورد: 
نوع آورده: پول، مجوز، تخصص، برند، تجهیزات یا حتی مکان.
مقدار آورده: ارزش عددی و قابل اثبات آورده‌ها (مثلاً ارزش مالی تجهیزات یا اجاره‌بهای مکان).
تعیین مالکیت: آیا آورده‌ها به مالکیت کسب‌وکار درمی‌آیند یا صرفاً در اختیار آن قرار می‌گیرند؟
عدم شفافیت در این بخش می‌تواند به اختلافات جدی منجر شود. برای مثال، اگر یکی از شرکا مکان را تأمین کند، باید مشخص شود که آیا این مکان اجاره‌ای است یا به‌عنوان دارایی کسب‌وکار محسوب می‌شود.
2) تقسیم سود و زیان
نحوۀ تقسیم سود و زیان باید به‌صورت صریح در قرارداد ذکر شود:
معیار تقسیم: آیا سود و زیان براساس سهم‌الشرکه تقسیم می‌شود یا براساس درصد توافقی؟
زیان‌ها: اگر فقط نحوۀ تقسیم سود مشخص شود و دربارۀ زیان‌ها صحبتی نشود، ممکن است در زمان بروز ضرر، اختلافاتی ایجاد شود.
زمان‌بندی: سود در چه بازه‌های زمانی (ماهانه، فصلی یا سالانه) تقسیم می‌شود؟
برای مثال، اگر شریکی 70٪ سرمایه را تأمین کرده، اما شریک دیگر مدیریت کسب‌وکار را بر عهده دارد، ممکن است توافق کنند که سود به‌صورت 50-50 تقسیم شود. این توافق باید مکتوب شود.
3) وظایف و اختیارات هر شریک
وظایف و اختیارات هر شریک باید به‌ صورت شفاف مشخص شود تا از تداخل مسئولیت‌ها جلوگیری شود:
نقش‌ها: چه کسی مسئول اجرای عملیات است؟ چه کسی ناظر یا سرمایه‌گذار است؟
اختیارات: حدود اختیارات هر شریک در امضای قراردادها، برداشت پول، استخدام نیرو یا تصمیم‌گیری‌های حیاتی باید دقیقاً تعریف شود.
محدودیت‌ها: برای مثال، آیا یک شریک می‌تواند بدون تأیید دیگران تصمیمات مالی بزرگ بگیرد؟
شفافیت در این بخش از سوءتفاهمات و سوءاستفاده‌های احتمالی جلوگیری می‌کند.
4) مدت مشارکت و امکان فسخ
قرارداد باید مدت مشارکت و شرایط فسخ آن را مشخص کند:
مدت مشارکت: آیا مشارکت برای مدت معین (مثلاً 5 سال) است یا نامحدود؟
خروج شریک: آیا امکان خروج یک شریک وجود دارد؟ در این صورت، شرایط خروج چیست؟ آیا شریک باید خسارت پرداخت کند یا صرفاً تسویه حساب می‌شود؟
فسخ قرارداد: در چه شرایطی قرارداد به‌طور کامل فسخ می‌شود؟ (مثلاً ورشکستگی، توافق جمعی یا نقض تعهدات)
برای مثال، اگر شریکی بخواهد خارج شود، ممکن است لازم باشد سهم خود را به شرکای دیگر بفروشد یا تسویه مالی انجام دهد.
5) تکلیف برند، مشتریان و دارایی‌ها پس از پایان مشارکت
یکی از مهم‌ترین مسائل در پایان مشارکت، تعیین تکلیف دارایی‌های مشترک است:
برند و نام تجاری: مالکیت برند، نام تجاری، صفحات مجازی و لیست مشتریان متعلق به کیست؟
دارایی‌ها: تجهیزات، اموال و موجودی کسب‌وکار چگونه تقسیم می‌شوند؟
حقوق غیرمادی: اگر کسب‌وکار موفق شد و ارزش برند بالا رفت، نحوۀ بهره‌برداری از آن باید از قبل مشخص شده باشد.
برای مثال، اگر یکی از شرکا برند را ایجاد کرده، ممکن است توافق شود که در صورت انحلال، او حق استفاده از نام تجاری را داشته باشد.

6) نحوۀ حل‌اختلاف
اختلافات در هر شراکتی ممکن است رخ دهد. قرارداد باید روش حل‌اختلاف را مشخص کند:
داوری: آیا اختلافات از طریق داوری حل می‌شود یا به دادگاه ارجاع داده می‌شود؟
هیئت حل‌اختلاف: آیا شرکا توافق می‌کنند که یک هیئت مستقل اختلافات را بررسی کند؟
مراحل قانونی: بهتر است مراحل مشخصی برای حل‌اختلاف (مثلاً مذاکره، میانجی‌گری و سپس داوری) تعیین شود.
این بند می‌تواند از تبدیل اختلافات کوچک به دعواهای حقوقی بزرگ جلوگیری کند.
7) تضمین انجام تعهدات
برای اطمینان از پایبندی شرکا به تعهداتشان، باید ضمانت‌های اجرایی در نظر گرفته شود:
وجه‌التزام: اگر شریکی وظایف خود را انجام ندهد، چه جریمه‌ای باید بپردازد؟
وثیقه: آیا شرکا باید وثیقه‌ای (مثلاً چک یا سفته) ارائه دهند؟
ضمانت اجرا: در صورت نقض تعهدات، چه اقداماتی (مثلاً کاهش سهم یا اخراج شریک) انجام می‌شود؟
این بند باعث می‌شود شرکا به تعهدات خود پایبند بمانند.
8) شفاف‌سازی حساب‌ها
شفافیت مالی یکی از ارکان اعتماد در مشارکت است:حساب مشترک: آیا کسب‌وکار حساب بانکی مشترک دارد؟ چه کسانی به آن دسترسی دارند؟
حسابداری مستقل: آیا یک حسابدار مستقل برای بررسی حساب‌ها استخدام می‌شود؟
دسترسی به اطلاعات: همۀ شرکا باید به اطلاعات مالی دسترسی داشته باشند تا از سوءتفاهم و بی‌اعتمادی جلوگیری شود.
برای مثال، می‌توان توافق کرد که گزارش‌های مالی ماهانه به همۀ شرکا ارائه شود.

نتیجه‌ گیری
تعیین دقیق سهم‌الشرکل هر شریک، تقسیم سود و زیان، وظایف و اختیارات هر شریک، مدت مشارکت و امکان فسخ، تضمین انجام تعهدات، نحوۀ حل‌اختلاف و سایر موارد باید در قراردادهای مشارکت تجاری می‌بایست به دقت مورد بررسی قرار گیرد و لحاظ گردد.