زمانی‌که یک شرکت با بحران مالی مواجه می‌شود و به‌دنبال بازسازی بدهی‌های خود است، مجموعه‌ای از اسناد کلیدی معاملاتی مورد نیاز است تا شرایط جدید بدهی و رابطۀ میان بدهکار و بستانکاران به‌طور رسمی ثبت شود. این توافق‌ها به‌ویژه در شرایطی اهمیت دارند که شرکت قصد دارد از ورشکستگی جلوگیری کند یا پس از ورود به فرآیند ورشکستگی از آن خارج شود.

اسناد اصلی بازسازی بدهی شامل موارد زیر است: 

الف) مذاکره مجدد شرایط بدهی

توافق بازسازی بدهی: این سند شرایط مذاکرۀ مجدد میان بدهکار (شرکت در وضعیت بحرانی) و بستانکاران را مشخص می‌کند. تغییرات ممکن است شامل نرخ بهره، زمان‌بندی بازپرداخت‌ها و تاریخ سررسید بدهی‌های موجود باشد. هدف از این توافق ایجاد ساختار مالی پایدارتر برای شرکت است.

تعویق پرداخت‌ها: در برخی موارد، بستانکاران ممکن است با تعویق در پرداخت اصل یا بهرۀ بدهی برای یک دورۀ زمانی معین موافقت کنند تا شرکت فرصت بازیابی مالی پیدا کند. شرایط و مدت‌زمان تعویق باید به‌طور دقیق تعیین شود.

کاهش بدهی: بستانکاران ممکن است با کاهش کل مبلغ بدهی شرکت موافقت کنند؛ این امر می‌تواند بخشی از یک طرح جامع بازسازی یا راهکاری برای جلوگیری از ورشکستگی باشد. یکی از روش‌های رایج، تبدیل بدهی به سهام است، که در آن بستانکاران بخشی از مطالبات خود را به سهام شرکت تبدیل می‌کنند.

ب) مذاکرات با بستانکاران

کمیتۀ بستانکاران: در بسیاری از موارد بازسازی بدهی، کمیته‌ای از بستانکاران تشکیل می‌شود تا از منافع تمامی بستانکاران، اعم از دارای وثیقه یا بدون وثیقه، نمایندگی کند. این کمیته شرایط بازسازی را به نمایندگی از همۀ بستانکاران مذاکره می‌نماید و مشاوران حقوقی نقشی کلیدی در هدایت این مذاکرات برای دستیابی به توافق جمعی ایفا می‌کنند.

بخشش بدهی: به‌عنوان بخشی از فرآیند بازسازی، بستانکاران ممکن است بخشی از بدهی شرکت را ببخشند تا وضعیت مالی بدهکار بهبود یابد. شرایط مربوط به بخشش بدهی باید در اسناد حقوقی دقیقاً مشخص شود تا کلیۀ طرفین نسبت به اصلاحات ایجادشده توافق داشته باشند.

ج) تبدیل بدهی به سهام

تبدیل به سهام: در این سازوکار، بخشی از بدهی‌های معوق به سهام شرکت تبدیل می‌شود. این اقدام به بستانکاران اجازه می‌دهد در ازای بدهی، مالکیت سهام در شرکت به‌دست آورند. توافق مربوطه میزان بدهی قابل‌ تبدیل، ارزش‌گذاری شرکت و شرایط انتشار سهام جدید را به‌طور کامل مشخص می‌کند.

ساختار مالکیتی جدید: پس از تبدیل بدهی به سهام، ساختار مالکیت شرکت تغییر می‌یابد و بستانکارانی که بدهی خود را به سهام تبدیل کرده‌اند، به سهامداران جدید بدل می‌شوند. این تغییر باید مستند شود و چارچوب حقوقی مربوط به حاکمیت شرکتی، حق رأی و توزیع سود سهام به‌وضوح تعیین گردد.

د) سایر مفاد کلیدی در قرارداد‌های بازسازی بدهی

تبعیض در اولویت پرداخت: در برخی موارد، بخشی از بدهی در مقایسه با سایر مطالبات بستانکاران در اولویت پایین‌تری قرار می‌گیرد؛ بدین معنا که بعضی بستانکاران موافقت می‌کنند در صورت انحلال یا فروش دارایی‌ها، در آخرین مرحله مطالباتشان پرداخت شود. شرایط مربوط به این تبعیض باید به‌طور شفاف مورد مذاکره و ثبت قرار گیرد.

تعهدات و شرایط: قرارداد‌های بازسازی بدهی اغلب شامل تعهداتی هستند که شرکت را ملزم می‌سازد به معیار‌های مالی مشخص، نقاط عطف عملیاتی یا محدودیت‌هایی در زمینۀ اخذ بدهی جدید پایبند باشد. این تعهدات برای حمایت از بستانکاران و تضمین پایداری مالی شرکت وضع می‌شوند.

مفاد مربوط به نکول: قرارداد باید شرایط وقوع نکول را نیز تعریف کند؛ از جمله عدم پرداخت‌ها، ناتوانی در دستیابی به اهداف بازسازی یا ورود شرکت به فرآیند ورشکستگی. راهکار‌های مقابله با نکول ممکن است شامل تسریع در بازپرداخت بدهی، اخذ وثایق اضافی یا سایر روش‌های اجرایی باشد.

 
جمع‌بندی

اسناد کلیدی معاملاتی نظیر قرارداد ادغام و قرارداد‌های بازسازی بدهی ستون فقرات فرآیند بازسازی شرکتی را تشکیل می‌دهند. این اسناد تضمین می‌کنند که شرایط معامله به‌طور شفاف تعریف شود، ریسک‌ها به‌درستی توزیع گردند و کلیۀ طرفین از تعهدات و حقوق خود آگاه باشند. تدوین دقیق این اسناد با همکاری مشاوران حقوقی، برای موفقیت هر فرآیند بازسازی چه شامل ادغام و تملیک باشد و چه بازسازی بدهی و تلاش‌های بازیابی مالی ضروری است.