اجاره به شرط تملیک، قراردادی است که به موجب آن، مالک (موجر) کالایی را به شخص دیگری (مستأجر) اجاره می‌دهد، با این شرط که مستأجر در پایان مدت اجاره و با پرداخت تمام اقساط، مالک آن کالا شود. این قرارداد در واقع ترکیبی از اجاره و فروش است و به همین دلیل دارای ویژگی‌های منحصر به فردی است.

انواع اجاره به شرط تملیک

اجاره به شرط تملیک با شرط فعل:

در این نوع، انتقال مالکیت منوط به انجام عمل خاصی از سوی موجر مانند تنظیم سند انتقال است.

اجاره به شرط تملیک با شرط نتیجه:

 در این نوع، با پرداخت آخرین قسط و رعایت سایر شرایط، مالکیت به طور خودکار به مستاجر منتقل می‌شود.

تفاوت اجاره به شرط تملیک با فروش اقساطی

• مالکیت: در اجاره به شرط تملیک، تا زمانی که تمام اقساط پرداخت نشود، مالکیت کالا به طور کامل به مستأجر منتقل نمی‌شود. در حالی که در فروش اقساطی، از همان ابتدا مالکیت کالا به خریدار منتقل می‌شود، اما پرداخت قیمت آن به صورت اقساطی انجام می‌شود.
• خطرات: در اجاره به شرط تملیک، اگر مستاجر قادر به پرداخت تمام اقساط نباشد، موجر می‌تواند کالا را پس بگیرد. در حالی که در فروش اقساطی، حتی اگر خریدار نتواند اقساط را پرداخت کند، مالکیت کالا از او سلب نمی‌شود، اما موجر می‌تواند برای وصول مطالبات خود اقدام قانونی انجام دهد.  

نکات مهم در قرارداد اجاره به شرط تملیک 

• مدت قرارداد: مدت قرارداد باید به وضوح مشخص شود.
• مبلغ اجاره: مبلغ هر قسط و تعداد کل اقساط باید دقیقاً تعیین شود.
• شرایط تملیک: شرایطی که برای انتقال مالکیت لازم است، مانند پرداخت تمام اقساط، نگهداری مناسب از کالا و ... باید به طور کامل در قرارداد ذکر شود.
• عواقب عدم پرداخت اقساط: عواقبی که در صورت عدم پرداخت اقساط متوجه مستاجر می‌شود، باید در قرارداد مشخص شود.
• تضمینات: ممکن است از مستاجر خواسته شود تا تضمینی مانند چک یا سفته ارائه دهد.
• هزینه‌های جانبی: هزینه‌های جانبی مانند بیمه، تعمیرات و مالیات باید در قرارداد مشخص شود.

مزایای اجاره به شرط تملیک برای مستاجر

• استفاده از کالا قبل از خرید:

امکان استفاده از کالا را قبل از پرداخت کامل قیمت فراهم می‌کند

• پرداخت اقساط:

فشار مالی کمتری نسبت به خرید یکجا ایجاد می‌کند.

• امکان تعویض کالا:

در برخی موارد، امکان تعویض کالا در صورت بروز مشکل وجود دارد.

مزایای اجاره به شرط تملیک برای موجر

• فروش کالا به صورت اقساط: امکان فروش کالا به افرادی که توانایی پرداخت یکجا را ندارند فراهم می‌شود.
• کسب درآمد از سود اجاره: موجر از محل پرداخت اقساط درآمد کسب می‌کند.
• تضمین بازگشت کالا: در صورت عدم پرداخت اقساط، موجر می‌تواند کالا را پس بگیرد.

معایب اجاره به شرط تملیک

• هزینه بیشتر: به دلیل پرداخت سود و کارمزد، هزینه نهایی خرید از طریق اجاره به شرط تملیک معمولاً بیشتر از خرید نقدی است.
• تعهدات قراردادی: مستاجر باید به طور دقیق به شرایط قرارداد پایبند باشد.
• محدودیت‌های استفاده: ممکن است در قرارداد برخی محدودیت‌ها برای استفاده از کالا در نظر گرفته شود. 

برای مثال فرض کنید می‌خواهید یک خودرو جدید بخرید اما بودجه کافی برای پرداخت کل مبلغ آن را ندارید. می‌توانید با مراجعه به یک شرکت لیزینگ، خودروی مورد نظر را بصورت اجاره به شرط تملیک اجاره کنید. در این حالت شما ماهانه مبلغی را  بعنوان اجراه پرداخت می‌کنید و در پایان مدت قرارداد، اگر تمام اقساط را پرداخت کرده باشید، مالک خودرو خواهید شد.                                         

جمع بندی

اجاره به شرط تملیک یک ابزار مالی است که می‌تواند برای برخی افراد مفید باشد، اما قبل از تصمیم‌گیری، باید مزایا و معایب آن را به دقت سنجیده و با توجه به شرایط مالی و نیازهای خود، بهترین تصمیم را بگیرید. این قرارداد پیچیدگی‌های حقوقی و مالی دارد و توصیه می‌شود قبل از ورود به آن، اطلاعات کافی کسب کرده و با دقت عمل کنید.