در حقوق قراردادها، فسخ و انفساخ دو مفهوم مهم برای پایان دادن به قرارداد هستند. با اینکه هر دو به انحلال قرارداد منجر می‌شوند، تفاوت‌های اساسی در ماهیت و نحوه اجرای آنها وجود دارد. در این مقاله، به بررسی دقیق این دو مفهوم و کاربرد عملی آنها می‌پردازیم.

بخش اول: فسخ قرارداد

تعریف فسخ
فسخ یک عمل حقوقی ارادی از نوع ایقاع است که به موجب آن، یکی از طرفین قرارداد با استفاده از حق قانونی یا قراردادی خود، به حیات قرارداد پایان می‌دهد.

ویژگی‌های اصلی فسخ

•  نیاز به اعمال اراده دارد
•  باید به طرف مقابل اعلام شود
•  نیاز به تأیید طرف مقابل ندارد
•  اثر آن نسبت به آینده است

مثال کاربردی فسخ
فرض کنید در قرارداد فروش آپارتمانی شرط شده است:
"در صورت عدم پرداخت هر یک از چک‌های اقساط در موعد مقرر، فروشنده حق فسخ قرارداد را خواهد داشت."

در این حالت:
1. اگر خریدار چک را پرداخت نکند
2. فروشنده باید اراده خود مبنی بر فسخ را اعلام کند
3. این اعلام می‌تواند از طریق اظهارنامه رسمی باشد
4. پس از اعلام فسخ، قرارداد منحل می‌شود

بخش دوم: انفساخ قرارداد

تعریف انفساخ
انفساخ یک واقعه حقوقی غیرارادی است که به محض تحقق شرایط مقرر در قرارداد، به طور خودکار موجب انحلال قرارداد می‌شود.

 ویژگی‌های اصلی انفساخ
- نیاز به اعمال اراده ندارد
- به صورت خودکار و قهری اتفاق می‌افتد
- نیاز به اعلام به طرف مقابل ندارد
- اثر آن نسبت به آینده است

مثال کاربردی انفساخ
در قرارداد اجاره یک مغازه شرط شده است:
"در صورت تغییر کاربری ملک توسط شهرداری، قرارداد منفسخ خواهد شد."

در این حالت:
1. به محض تغییر کاربری توسط شهرداری
2. قرارداد خود به خود منحل می‌شود
3. نیازی به اعلام اراده طرفین نیست
4. تنها برای تأیید انفساخ باید به دادگاه مراجعه کرد

بخش سوم: مقایسه فسخ و انفساخ

توصیه‌های کاربردی
1. در اکثر موارد، درج شرط فسخ در قرارداد مناسب‌تر است زیرا:
   - کنترل بیشتری بر فرآیند انحلال قرارداد دارید
   - امکان مذاکره و حل اختلاف قبل از انحلال وجود دارد
   - می‌توانید زمان مناسب برای اعمال فسخ را انتخاب کنید

2. انفساخ در موارد خاص مفید است، مانند:
   - وقایع غیرقابل پیش‌بینی و خارج از اراده طرفین
   - شرایطی که نیاز به اقدام فوری دارند
   - مواردی که نباید به اراده طرفین واگذار شود

 جمع‌بندی
انتخاب بین فسخ و انفساخ در قرارداد باید با توجه به:
- ماهیت قرارداد
- اهداف طرفین
- شرایط احتمالی آینده
- نیاز به کنترل بر فرآیند انحلال

صورت گیرد. در اکثر موارد، درج شرط فسخ انعطاف‌پذیری بیشتری به طرفین می‌دهد و امکان مدیریت بهتر شرایط را فراهم می‌کند.