بخشی از داراییهای کسب و کارها و اشخاص مربوط به مواردی است که جنبه مادی ندارد و در قانون مالکیت فکری مورد حمایت قرار میگیرد. برند و لوگو، اختراع، انواع محتوا (متن، تصویر، ویدیو، پادکست و محتوای صوتی)، طرح صنعتی و سایر موارد انواعی از مالکیتهای فکری هستند که در صورت رعایت قوانین و مقررات قانونی میتوانید این داراییها را حفظ کرده و از نقض حقوق خود مثل کپی شدن یا سرقت جلوگیری کنید.
انواع مالکیت فکری
این نظام حقوقی به منظور حمایت از آثار فکری و دستاوردهای غیر مادی پدیدآورندگان آثار ادبی، هنری همچنین صنعتی و غیره پدید آمده است و هدف آن حمایت از حقوق غیر مادی است که ارزش مادی زیادی دارند و به دلیل ملموس نبودن ممکن است، نقض شوند.
حقوق مالکیت فکری انواع و دستهبندیهای مختلفی دارد. مهمترین شاخه های حقوق مالکیت فکری عبارتاند از:
- مالکیت ادبی و هنری
- مالکیت صنعتی
در ادامه هر یک از این انواع و دستهبندیهای آن را بهطور کامل توضیح خواهیم داد:
1) مالکیت ادبی و هنری
کپی رایت در واقع حامی حقوق خالق یک اثر منحصر به فرد و مبتکرانه است. این قانون شامل مواردی نظیر خلاقیتهای هنرمندانه و جدید، فیلم ها، آهنگها، نقاشیها و همچنین موضوعات مرتبط با تجارت و کسب و کار نظیر نرم افزار، طراحی سایت، دامنه سایت و غیره است.
مبتکر و خالق یک اثر بر اساس قانون مالکیت فکری این حق را دارد که :
- محتوای خلاقانه خود را در هر زمینه ای منتشر کند و به نمایش بگذارد.
- محتوای تکمیلی برگرفته از محتوای اصلی نظیر بروزرسانی، ترجمه، بازبینی، خلاصه نویسی و غیره را ایجاد نماید.
کپی رایت این حق را ایجاد می کند که برای مدت زمان مشخصی، حق بازنمایی عمومی اثر در اختیار صاحب آن باقی بماند.همچنین برای جلوگیری از نقض حقوق کپی رایت در شبکه های اجتماعی باید نسبت به مسدودسازی آن اقدام کنید.
2) مالکیت صنعتی
این بخش از مالکیت فکری حتما باید از نظر قانونی به ثبت برسد تا علاوهبر برخورداری از مزایا، امکان استفاده از حمایتهای قانونی را داشته باشد. مالکیت صنعتی طیف وسیعی از موضوعات مانند اختراعات، طرحهای صنعتی و غیره را در خود جای داده که صرفا برخی مصادیق مهم و قابل ثبت در نظام حقوقی ایران به شرح زیر است :
- حق اختراع (پتنت)
- علائم تجاری
- نام تجاری
- طرح صنعتی
- نشان جغرافیایی
اختراع به عنوان کامل ترین مصداق ابداع، نتیجه فکر فرد یا افراد است که برای اولین بار فرآیند یا فرآوردهای خاص را ارائه میکند و مشکلی را در یک حرفه، فن، فناوری، صنعت و مانند آنها حل می نماید.ثبت اختراع این حق را به صاحب آن میدهد که مانع فروش، ایجاد و استفاده اختراع خود وسیله دیگران شود.
علامت تجاری یا لوگو، نشانی است که تولید کننده کالا یا ارائه دهنده خدمات را از سایرین متمایز میکند. بر اساس قانون ”حق استفاده انحصاری از یک علامت به کسی اختصاص دارد که آن علامت را طبق مقررات این قانون به ثبت رسانده باشد.” با این توصیف برای برخورداری از حمایتهای قانونی باید علامت تجاری خود را ثبت کرده باشید.
انتخاب نام تجاری خاص برای هر کسبوکاری ابزاری مهم در جهت تبلیغات به حساب میآید. نام تجاری خاص نیز مانند علامت تجاری منحصربهفرد از انواع مالکیت های فکری در نظامهای حقوقی به شمار میرود اما نیاز به ثبت قانونی دارد که بتوانید در برابر سوءاستفاده از آن محافظت کنید.
طرحهای صنعتی نیز از انواع حقوق مالکیت فکری در عرصه تجارت و صنعت به حساب میآیند و به طراحی ظاهری و شکل محصولات اشاره دارد.
این نشانها به مبدا جغرافیایی خاصی اشاره دارند که محصول در آنجا تولید شده است یا مواد اولیه محصول از آن مکان جغرافیایی خاص تامین شده است.نشانهای جغرافیایی همراه با خود نوعی اعتبار در خصوص مرغوبیت محصول میآورند که برای کسبوکارها اهمیت زیادی دارد. گز اصفهان، چای لاهیجان، کلوچه فومن، انار ساوه، خرمای بم و غیره مصادیقی از نشان جغرافیایی محصولات در ایران هستند.